سونوگرافي داپلر عروق مغز - تمام نکات و ريزه کاري ها
ممکن است نام سونوگرافي داپلر عروق مغز را شنيده باشيد و در تلاش براي کسب اطلاعاتي در خصوص کاربردها و مزاياي سونوگرافي عروق مغز باشيد يا شايد در جستجوي پاسخ اين پرسش هستيد که آيا امکان بررسي و تشخيص مشکلات احتمالي و درمان به موقع بيماري‌هاي عروق مغزي وجود دارد يا خير؟ در هر صورت پيشنهاد ميکنيم مطالعه مقاله زير را از دست ندهيد! جالب است بدانيد که امکان بررسي و ارزيابي عروق مغزي و تشخيص احتمالي بيماري‌هاي مرتبط با آن به وسيله سونوگرافي داپلر عروق مغز وجود دارد. پزشکان براي تعيين اينکه آيا مشکلي در رگ‌هاي خوني اتفاق افتاده است يا خير، معمولاً اين نوع سونوگرافي را پيشنهاد مي‌دهند. همچنين، براي ارزيابي شريان اصلي تامين‌کننده جريان خون به مغز و براي شناسايي مشکلات تخصصي مربوط به جريان خون مغزي، اين آزمايش براي بيماران درخواست ميشود. براي آشنايي بيشتر با اين نوع روش تصويربرداري با ادامه همين مطلب همراه ما باشيد.
سونوگرافي داپلر عروق مغز چيست ؟
در روش سونوگرافي داپلر عروق مغز، از تکنيک اولتراسوند که روشي غيرتهاجمي، سريع و بدون درد است، استفاده ميشود. اين روش، به طور حقيقي، ويژگي‌هاي جريان خون و هموديناميک عروق مغزي در شريان‌هاي پايه مغز را نشان مي‌دهد. در واقع، سونوگرافي داپلر عروق مغز، راحت‌ترين راه براي نظارت بر تغييرات عروقي در پاسخ به حوادث حاد عروق مغزي در بيمار محسوب ميشود. در اين روش، از امواج صوتي با فرکانس بالا، براي ارزيابي ميزان و جهت جريان خون رگ‌هاي داخل و اطراف مغز استفاده مي‌گردد و از هيچ کنتراست يا تشعشع خاصي در آزمايش استفاده نمي‌شود. از طرف ديگر، در حالي‌که اکثر اَشکال مختلف سونوگرافي، تصاويري از وضعيت بافت مورد مطالعه فراهم مي‌کنند؛ در اين نوع سونوگرافي، صداهايي توليد مي‌شوند که قابليت شنيدن، ضبط و بررسي دارند.
سونوگرافي داپلر عروق مغز به چه روش هاي انجام ميشود ؟
سونوگرافي داپلر عروق مغز؛ به دو شيوه انجام ميشود: يکي با نام سونوگرافي داپلر ترانس کرانيال (TCD) و ديگري با عنوان سونوگرافي داپلر کاروتيد گردن يا (ECD) . شيوه عمل هر دو نوع سونوگرافي تقريباً مشابه هم است با اين تفاوت که روش TCD ، روش تصويربرداري براي حلقه ويليس روي سر است در حالي که ECD روش تصويربرداري براي ناحيه گردن محسوب ميشود. در سونوگرافي داپلر ترانس کرانيال، سعي بر آن است تا سرعت جريان خون در شريان‌هايي به نام دايره ويليس که در پايه مغز قرار دارند، بررسي و ثبت شود تا تشخيص طيف وسيعي از شرايط پزشکي که بر مغز تأثير‌گذار هستند، تسهيل گردد. داده‌هاي فيزيولوژيکي به دست آمده از اين اندازه‌گيري‌ها مکمل داده‌هاي ساختاري به دست آمده از حالت‌هاي مختلف تصويربرداري عروقي است که در حال حاضر در مراکز پزشکي مختلف موجودند. در ادامه در مورد مزايا و ضررهاي سونوگرافي عروق مغز صحبت ميکنيم. با ما همراه باشيد.
عملکرد سونوگرافي داپلر مغز چگونه است ؟
سونوگرافي داپلر عروق مغز بر اساس اصل اثر داپلر عمل مي‌کند. بر اساس اين اصل، امواج اولتراسوند ساطع‌شده از پروب داپلر، از طريق جمجمه منتقل مي‌شوند و با حرکت گلبول‌هاي قرمز در داخل عروق داخل مغزي منعکس مي‌گردند. تفاوت در فرکانس بين امواج ساطع‌شده و منعکس‌شده که به آن «فرکانس جابجايي داپلر» گفته ميشود، با سرعت حرکت گلبول‌هاي قرمز خون (سرعت جريان خون) نسبت مستقيم دارد. از آنجايي که جريان خون در داخل رگ آرام است، سيگنال داپلر به دست آمده، در واقع ترکيبي از جابجايي‌هاي فرکانس داپلر مختلف را نشان مي‌دهد که نمايش طيفي از توزيع سرعت تک گلبول‌هاي قرمز خون روي دستگاه نمايشگر را تشکيل مي‌دهد. سپس، مي‌توان از آناليز طيفي براي به دست آوردن اندازه‌گيري سرعت جريان خون و همچنين چند ويژگي ديگر جريان در رگ خوني استفاده کرد.
عملکرد سونوگرافي داپلر مغز چگونه است ؟
سونوگرافي داپلر عروق مغز ترانس کرانيال، براي اولين بار در سال 1982 مطرح شد. در اين روش، از پروب مبدل فرکانس پايين (≤2 MHz) استفاده شد و امکان نظارت پويا بر سرعت جريان خون مغزي و ضربان‌پذيري عروق در بازه‌هاي زماني طولاني با وضوح بالا فراهم گرديد. سونوگرافي ترانس کرانيال داپلر (TCD) براي اولين بار در سال 1986 در عمل باليني معرفي شد و اکنون به طور گسترده در بخش‌هاي سرپايي، حين عمل و مراقبت‌هاي ويژه به خصوص در افراد با بيماري‌هاي عروق مغزي، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اکنون، با پيشرفت علم و تکنولوژي، اين نوع سونوگرافي بهينه‌سازي شده است و به دليل آنکه روشي به نسبت ارزان و قابل تکرار است و قابليت حمل آن نسبت به ساير روش‌هاي تصويربرداري، راحت‌تر است، به عنوان روش تشخيصي مهم مورد توجه قرار گرفته است. با اين وجود، کاربرد تشخيصي اين تکنيک به مهارت تشخيصي پزشک متخصص مغز و اعصاب بستگي دارد.
کاربرد هاي سونوگرافي داپلر عروق مغز چيست ؟
با کمک سونوگرافي داپلر عروق مغز از نوع (TCD) ، متخصص مغز و اعصاب مي‌تواند تغييرات نسبي جريان را ارزيابي کند. با اين روش، تشخيص تنگي عروق کانوني يا تشخيص سيگنال‌هاي آمبوليک در شريان‌ها امکانپذير خواهد بود. در اين آزمايش، هر ذره شناور آزاد، که ممکن است در جريان خون وجود داشته باشد و منبع مهمي‌براي خطر سکته مغزي تلقي شود، شناسايي ميشود.
همچنين، با اندازه‌گيري پاسخ‌هاي جريان خون به تغييرات فشار خون، سلامت فيزيولوژيک نواحي عروقي خاص، پاسخگويي و واکنش‌پذيري عروق مغزي نسبت به کربن دي‌اکسيد و فعال‌سازي شناختي و حرکتي ارزيابي ميشود.
در واقع، مطالعه غيرتهاجمي سونوگرافي داپلر عروق مغز از نوع TCD به بررسي اين موضوع مي‌پردازد که آيا عروق کوچکي که جريان خون به مغز را تنظيم مي‌کنند کارکرد درستي دارند يا خير. هنگامي که مقدار کمي کربن دي اکسيد و اکسيژن استنشاق شود، مشابه حالت حبس نفس، عروق کوچک بايد گشاد شوند و جريان خون را به مغز افزايش دهند. براي مثال، هنگامي که فردي به مشکلات تنفسي از جمله هيپرونتيلاسيون مبتلا ميشود، رگ‌ها بايد منقبض شوند و جريان خون به مغز را کُند کنند.
کاربرد هاي سونوگرافي داپلر عروق مغز چيست ؟
در اين بخش قصد داريم در مورد کاربرد سونوگرافي عروق مغز صحبت کنيم. سونوگرافي داپلر عروق مغز به روش TCD، در تشخيص باليني برخي از اختلالات عروق مغزي مانند سکته مغزي حاد ايسکميک (ايجاد لخته خون در رگ‌هاي خوني مغز) ، وازواسپاسم (باريک شدن قسمتي از رگ به دليل انقباض) ، تنگي عروق مغزي، اسپاسم عروقي، ميکروآمبولي‌هاي مغزي (ظهور لخته‌هاي خوني کوچک در جريان خون) ، خونريزي زير عنکبوتيه، بيماري سلول داسي شکل (تغيير شکل سلول‌هاي خوني و افزايش خطر سکته مغزي) ، تشخيص باز بودن سوراخ فورامن در ديواره بين دو دهليز قلب (براي اين کار، محلولي به داخل وريد ساعد تزريق ميشود؛ وجود حباب در شريان‌هاي مغز نشان مي‌دهد که خون به دليل وجود سوراخي در ديواره بين دو دهليز (به نام فورامن) در جهت اشتباه جريان دارد) و همچنين ساير شرايط پزشکي مانند مرگ مغزي کاربرد دارد. با توجه به راحت بودن TCD، به عنوان روشي تشخيصي، ديگر کاربردهاي باليني و تحقيقاتي اين نوع تصويربرداري در بسياري از اختلالات عروق مغزي در حال افزايش است.
شريان کاروتيد در هر طرف گردن قرار دارد. اين شريان‌ها وظيفه خونرساني از قلب به مغز را برعهده دارند. شريان‌هاي کاروتيد، معمولاً با تجمع پلاک که متشکل از چربي، کلسترول، کلسيم و ساير مواد در جريان خون در گردش هستند، باريک مي‌شوند. بنابراين، تشخيص و درمان به موقع شريان کاروتيد باريک، مي‌تواند خطر سکته مغزي را کاهش دهد. سونوگرافي داپلر عروق مغز در ناحيه کاروتيد گردن، جهت بررسي جريان خون در شريان‌هاي کاروتيد از جمله: تشخيص انسداد يا تنگي شريان‌هاي کاروتيد که مي‌تواند خطر سکته را افزايش دهد، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. همچنين، با اين روش تصويربرداري، ضخامت ديواره شريان کاروتيد و لخته ارزيابي ميشود. از اين‌رو، اين روش تصويربرداري به متخصص مغز و اعصاب کمک مي‌کند تا روش درماني مناسبي را براي کاهش خطر سکته مغزي تعيين کند.
در صورتي که فردي مبتلا به حمله ايسکميک گذرا يا سکته خفيف شده باشد و يا فرد مبتلا به شرايط پزشکي از جمله: فشار خون بالا، ديابت، کلسترول بالا، سابقه خانوادگي سکته مغزي يا بيماري قلبي، حمله ايسکميک گذرا يا سکته مغزي، وجود صداي غيرمعمول در شريان‌هاي کاروتيد، بيماري عروق کرونر و سخت شدن سرخرگ‌ها باشد، خطر بروز سکته مغزي افزايش خواهد يافت. در اين موارد، معمولاً پزشک متخصص مغز و اعصاب، سونوگرافي داپلر عروق مغز کاروتيد را براي بيمار درخواست مي‌دهد.
پزشک ممکن است سونوگرافي داپلر عروق مغز کاروتيد را در موارد زير تجويز نمايد:
ارزيابي جريان خون در شريان پس از جراحي
ارزيابي اثربخشي استنت براي بهبود جريان خون از طريق شريان
بررسي وجود لخته خون در رگ‌ها
شناسايي ساير مشکلات شريان کاروتيد که ممکن است جريان خون را مختل کنند.
پيش‌بيني بيماري عروق کرونري با اندازه‌گيري ضخامت شريان کاروتيد و ارزيابي ويژگي‌هاي پلاک.
ارزيابي خطر سکته مغزي
مدت زمان انجام سونوگرافي چقدر است ؟
زمان لازم براي انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز کاروتيد، معمولاً حدود 30 دقيقه است. در حال حاضر، پيشرفت‌هاي تکنولوژيکي گسترده‌اي جهت بهبود کيفيت و وضوح تصاوير در سونوگرافي داپلر کاروتيد گردن در حال انجام است. پيشرفت‌ها در اين زمينه کمک مي‌کنند تا اطلاعاتي بهتر و دقيق‌تر در اختيار متخصص مغز و اعصاب قرار گيرد و اقدامات مناسبي جهت تشخيص دقيق مشکلات احتمالي و يا رفع آن‌ها انجام شود.
آمادگي هاي قبل از انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز چيست ؟
هيچ‌گونه آمادگي و اقدامات خاصي، براي انجام اين نوع تصويربرداري لازم نيست. بيماران نيازي به تغيير رژيم غذايي يا مصرف مايعات قبل از سونوگرافي داپلر عروق مغز ندارند. بنابراين، لازم است خونسردي خود را حفظ کنند و به راهنمايي‌ها و توصيه‌هاي احتمالي پزشک به دقت گوش دهند. يکي از توصيه‌هاي احتمالي اين است که از بيماران خواسته ميشود تا در طول انجام آزمايش سر خود را ثابت نگه دارند و از صحبت کردن خودداري نمايند.
آمادگي هاي قبل از انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز چيست ؟
سونوگرافي داپلر عروق مغز از نوع TCD يا ECD، توسط متخصص راديولوژي يا متخصص مغز و اعصاب انجام و تفسير ميشود. بيمار در طول انجام آزمايش بيدار است و بر روي تخت دراز مي‌کشد و يا مي‌نشيند. دستگاه کوچکي به نام مبدل که شبيه ميکروفون است به رايانه متصل ميشود تا اطلاعات جريان خون را در اختيار پزشک قرار دهد. مبدل، مستقيماً روي پوست مراجعه‌کننده قرار داده ميشود و با ماليدن مقدار کمي ژل که قابليت حل شدن در آب دارد، حرکت مبدل روي پوست جهت تصويربرداري سونوگرافي تسهيل مي‌گردد. معمولاً ژل در پشت گردن، بالاي استخوان گونه، جلوي گوش، شقيقه‌هاي بيمار، پايه جمجمه در پشت ناحيه گردن يا روي پلک بسته، اعمال ميشود. در واقع، اين مکان‌ها، محل رگ‌هاي خوني هستند که مغز را تامين مي‌کنند. پس از انجام سونوگرافي، به دليل محلول بودن ژل در آب، به راحتي از سطح موردنظر پاک و شسته ميشود.
کاربرد مهم مبدل در سونوگرافي داپلر عروق مغز اين است که امواج صوتي ساطع مي‌کند و با پرتاب امواج از بافت‌ها، اندام‌ها و سلول‌هاي خوني، پژواک را ضبط مي‌کند. راديولوژيست و يا متخصص مغز و اعصاب با تغيير موقعيت مبدل، امواج اولتراسوند را به سمت رگ‌هاي خوني مورد بررسي هدايت مي‌کنند. بنابراين، وظيفه مهم مبدل اين است که امواج صوتي با فرکانس بالا را از طريق مغز ارسال و اطلاعات جريان خون برگشتي را ضبط کند. مبدل به دستگاه رايانه وصل است و امواج صوتي پژواک شده به صورت تصوير زنده روي صفحه نمايشگر تبديل ميشود.
سونوگرافي داپلر جريان خون در شريان‌ها را نشان مي‌دهد و سرعت جريان خون به نمودار يا تصاوير رنگي تبديل ميشود که روي صفحه نمايش نشان داده ميشود. بيمار، قادر به شنيدن صداي جريان خون خود از طريق اين نوع سونوگرافي است. مدت زمان انجام اين سونوگرافي بين 30 دقيقه تا 1 ساعت متغير است.
راديولوژيست يا متخصص مغز و اعصاب تصاوير حاصل از سونوگرافي داپلر عروق مغز از نوع داپلر ترانس کرانيال را تجزيه و تحليل و گزارشي را ارائه مي‌دهد. گاهي اوقات براي نظارت بر وضعيت پزشکي خاصي که آزمايش براي آن تجويز شده است، يا براي بررسي اينکه آيا درمان جواب داده است يا خير، ممکن است نياز به انجام آزمايشات تکميلي ديگري باشد.
انجام سونوگرافي داپلر عروق مغز با خطري همراه نيست و تنها به عنوان يک روش تشخيصي محسوب ميشود. اين روش تصويربرداري با هيچ عوارض جانبي مضري همراه نيست و در آن از اشعه ايکس استفاده نمي‌شود. در اين آزمايش، عملاً فرد هيچ ناراحتي را در طول انجام سونوگرافي احساس نمي‌کند و تنها هنگامي که مبدل بر روي پوست فشار داده ميشود، ممکن است فشار جزئي بر روي پوست احساس کند.
سونوگرافي داپلر عروق مغز براي تشخيص يا نظارت بر طيف گسترده‌اي از شرايط مختلف پزشکي که تحت تاثير جريان خون عبوري از عروق مغزي هستند از جمله سکته مغزي ايسکميک حاد، وازواسپاسم، تنگي عروق مغزي، ميکروآمبولي‌هاي مغزي و… مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نقش باليني و مهم سونوگرافي داپلر عروق مغز در عمل جراحي مغز و اعصاب و نظارت بر بيماران مبتلا به مشکلات مختلف مغزي عروقي به خوبي مشخص شده است. بهتر است براي کسب بهترين نتيجه، اين نوع سونوگرافي در مراکز درماني معتبر و زير نظر متخصصان مغز و اعصاب توانمند انجام شود.
هزينه سونوگرافي عروق مغز در سال 1402
هزينه سونوگرافي عروق مغز با توجه به پارامترهاي مشخصي مي تواند متفاوت باشد. نوع مرکز ارائه دهنده اين خدمات و نوع بيمه شخص از جمله اين پارامترها هستند.
نظرات
ارسال یک نظر