نوار مغز چه چيزي را نشان مي دهد؟

نوار مغزي يا الکتروانسفالوگرام يکي از آزمايش هاي مورد استفاده جهت بررسي فعاليت الکتريکي مغز است. با استفاده از اين آزمايش به خوبي مي توان فعاليت سلول هاي عصبي مغز را تحت نظر گرفت. سلول هاي مغزي به کمک تکانه هاي عصبي مي توانند با هم ارتباط داشته باشند. با نوار مغزي مي توان به خوبي هر نوع مشکلي در رابطه با اين ارتباط و فعاليت را تشخيص داد. به نوعي امکان ثبت و پيگيري الگوهاي امواج مغز به واسطه نوار مغز وجود خواهد داشت.

در اين مطلب بيشتر در مورد نوار مغزي ، کاربرد نوار مغز ، نوار مغز کودکان و… صحبت مي کنيم:

نوار مغز چيست؟

همان طور که در بالا به آن اشاره شد نوار مغزي يا eeg روشي براي بررسي فعاليت سلول هاي مغز است. در اين آزمايش الکترودها که صفحات فلزي کوچکي هستند با سيم هايي به پوست سر اتصال داده مي شوند. اين الکترودها اقدام به ارزيابي تکانه هاي الکتريکي مغز نموده و اطلاعات را به مانيتور ثبت نتايج مي فرستند.

در نتيجه آزمايش، تکانه هاي الکتريکي به شکل خطوطي موج مانند در خواهند آمد. با بررسي اين خطوط مي توان پي برد که الگوها روندي طبيعي دارند يا خير. وجود موارد غيرطبيعي در اين آزمايش نشان دهنده تشنج يا اختلالات مغزي ديگر باشد.

نوار مغز چه چيزي را نشان مي دهد؟

نوار مغز براي تشخيص تمامي مشکلات موجود در فعاليت الکتريکي مغز و اختلالات به وجود آمده ناشي از اين مشکلات قابل استفاده است. اطلاعاتي که از طريق نوار مغز به دست مي آيد به خوبي به پزشکان کمک مي کند تا وجود يا عدم وجود مشکلات مغزي را در يک فرد تشخيص دهند. از بين بيماري هاي قابل تشخيص از طريق تست نوار مغز مي توان موارد زير را نام برد:

آسيب سر

تومور مغزي

آنسفاليت يا التهاب مغز

سکته مغزي

اختلالات خواب

اختلالات تشنجي نظير صرع

آنسفالوپاتي (بيماري با ايجاد اختلال در عملکرد مغز)

دمانس يا زوال عقل

مشکلات حافظه

گاهي براي اندازه گيري ميزان فعاليت مغزي افراد کمايي نيز نوار مغز يکي از روش هاي کاربردي است. به منظور اطلاع از فعاليت مغز در زمان انجام يک عمل جراحي نيز اين آزمايش بسته به شرايط بيمار به کار برده مي شود.

نوار مغزي تستي بي ضرر و ايمن

خيلي از افراد به دليل ترس از عوارض احتمالي اين تست از انجام آن خودداري مي کنند. حال آن که اين روش را مي توان روشي ايمن و بدون خطر دانست. اکثر آزمايش هاي نوار مغز بدون نورها و محرک ها هستند. اما در صورت عدم مشاهده ناهنجاري ها گاهي نياز به نورهاي چشمک زن يا تنفس سريع خواهد بود.

در چنين شرايطي افراد مبتلا به صرع و اختلالات تشنجي ممکن است با مشاهده نور چشمک زن دچار تشنج شوند. اما جاي هيچ نگراني نخواهد بود چرا که تکنسين هايي آموزش ديده و متخصص کاملاً وضعيت فرد را تحت نظر داشته و در صورت بروز حمله به خوبي آن را کنترل خواهند نمود. براي همين اين تست ضرر و مشکلي را براي فرد به همراه نخواهد داشت.

آمادگي براي انجام تست نوار مغزي

پيش از تست نوار مغز توصيه مي شود از مصرف کافئين خودداري نماييد چرا که اين ماده مي تواند ميزان صحت آزمايش را تحت تاثير قرار دهد.

در صورت مصرف هر گونه دارويي نيز به قطع مصرف آن نيازي نخواهد بود و تنها کافي است اين موضوع را به پزشک اطلاع دهيد.

بهتر است موهاي خود را از قبل بشوييد تا کاملاً تميز باشد و از زدن مواردي نظير اسپري، ژل، نرم کننده و… به موهاي خود خودداري کنيد. چرا که براي چسباندن الکترودها به پوست سر از برچسب هاي مخصوص استفاده مي شود اين در حالي است که کثيف يا چرب بودن موها سبب مي شود در چسباندن اين الکترودها مشکل به وجود آيد.

گاهي بسته به شرايط ممکن است از شما درخواست شود شب قبل را بيدار مانده تا در زمان انجام تست بتوانيد بخوابيد.

نحوه انجام نوار مغز

اين آزمايش دردي نداشته و به هيچ عنوان براي فرد آزاردهنده نيست. اين الکترودهاي به کار برده شده صرفاً جهت انتقال داده ها هستند و قرار نيست ماده اي از طريق آن ها به بدن منتقل شود. در اين آزمايش ابتدا دور سر اندازه گرفته مي شود و محل اتصال الکترودها روي پوست سر با ماژيکي مخصوص مشخص خواهند شد.

پس از آن روي نقاط علامت گذاري شده پمادي مخصوص زده مي شود تا امواج مغز باکيفيت بهتري به ثبت برسد. پس از آن الکترودها با چسب مخصوص روي پوست سر چسبانده مي شود. برخي مواقع نيز تنها کلاهي پلاستيکي و الکتروددار روي سر بيمار قرار داده مي شود. اين الکترودها به واسطه سيمي به ابزار مخصوص تقويت کننده امواج مغزي اتصال داده مي شوند تا اطلاعات از طريق آن ها بر روي کامپوتر به نمايش درآيد.

بعد از آن که الکترودها نصب شدند تقريباً 60 دقيقه اي طول مي کشد تا اطلاعات به طور کامل به ثبت برسند. گاهي نيز بايد براي انجام آزمايش، بيمار در حالت خواب باشد. در چنين شرايطي اين آزمايش به زمان بيشتري نياز دارد. اول از همه از بيمار خواسته مي شود که دراز کشيده و چشمان خود را ببندد.

پس از آن در بازه هاي زماني متفاوتي بايد چشمان خود را باز و بسته کند و کارهايي که تکنسين از او مي خواهد نظير خواندن يک پاراگراف يا تماشاي يک تصوير را انجام دهد. به طور معمول حرکات بدن نيز در زمان انجام نوار مغز به واسطه يک دوربين به ثبت خواهد رسيد. با بررسي اين فيلم پزشک بهتر مي تواند با توجه به نوار مغز در مورد مشکل بيمار تصميم بگيرد.

نوار مغز سيار

گاهي نيز وضعيت فعاليت مغز براي چندين روز مورد بررسي قرار مي گيرد تا در نهايت به نتايج مورد نظر دست پيدا کرد. با اين آزمايش راحت تر مي توان فعاليت يک تشنج را به ثبت رساند. گاهي بسته به شرايط بيمار از اين نوع تست نوار مغز بهره گرفته مي شود.

پايان تست نوار مغز

بعد از انجام تست نوار مغز الکترودها از سر جدا خواهند شد. در صورتي که بيمار داروي آرام بخشي مصرف نکرده باشد هيچ عوارضي او را درگير نخواهد کرد و براي همين مي تواند روتين زندگي خود را از سر بگيرد.

اما در صورت استفاده از داروي آرام بخش ممکن است مدتي را کمي گيج و خواب آلود باشد که در چنين حالتي بهتر است يک همراه داشته و از رانندگي خودداري کند. با استراحت در خانه خيلي زود حال او به حالت طبيعي برمي گردد.

تفسير نتيجه نوار مغز

پس از اتمام تست نوبت به تفسير نوار مغزي ميرسد. نتيجه اين آزمايش توسط يک پزشک متخصص مغز و اعصاب قابل بررسي است. در واقع پزشک تفسيرکننده بايستي در زمينه تشخيص و درمان اختلالات سيستم عصبي بدن، دانش کافي داشته باشد. براي همين در اکثر اوقات، پزشک وقتي را براي تفسير نتيجه نوار مغز فرد در نظر خواهد گرفت.

از اين رو در اين زمينه نمي توان به تفسير هر شخصي اعتماد نمود.

تفاوت نتيجه نوار مغز طبيعي و غيرطبيعي

همان طور که مي دانيد در تست نوار مغز، الگويي از امواج به نمايش در خواهد آمد که در واقع نشان دهنده فعاليت الکتريکي مغز است. در هر سطحي از هوشياري نظير خواب و بيداري، مقادير به دست آمده اگر در محدوده فرکانسي خاصي قرار داشته باشند طبيعي است. به عنوان نمونه سريع تر بودن الگوهاي امواج در زمان بيداري به نسبت خواب، کاملاً طبيعي مي باشد. در واقع در صورت عدم مشاهده هر نوع اختلالي در عملکرد مغز مي توان گفت که فعاليت مغز طبيعي و بدون مشکل است.

اما غيرطبيعي بودن نوار مغز مي تواند نشان دهنده مشکلات زير باشد:

خونريزي غيرطبيعي (هموراژي)

اختلال خواب

آنسفاليت (تورم مغز)

تومور

صرع يا اختلالات تشنجي

ميگرن

آسيب سر

مرگ بافتي ناشي از انسداد جريان خون

مصرف الکل يا دارو

نشان دادن نتيجه تست نوار مغز به پزشک، سبب مي شود که بهتر در جريان بيماري و مشکل خود قرار بگيريد. توصيه مي شود از قبل سوالات خود را يادداشت کنيد تا بتوانيد آن ها را بعد از توضيحات پزشک بپرسيد.

نوار مغز در بارداري

خيلي از افراد ممکن است به دلايلي در دوران بارداري نياز به انجام تست نوار مغز داشته باشند. اما از اين موضوع واهمه دارند که شايد اين تست براي مادر يا جنين ضرري داشته باشد. واقعيت آن است که اين تست به دليل عدم استفاده از اشعه در آن، خطري را به همراه نخواهد داشت. براي همين با خيال آسوده مي توان براي خانم هاي باردار نيز اين تست نوار مغز را انجام داد.

نوار مغز کودکان

نوار مغز کودکان مي تواند دغدغه بسياري از پدر و مادرها باشد. کودکان به دليل داشتن سن پايين ممکن است در اين تست همکاري چنداني نداشته باشند و به دليل بي قراري و اضطراب تست، چندان باکيفيت و مطمئن نباشد. اما در بسياري از مراکز تست نوار مغز مي توان از تست نوار مغز کودکان بهره برد. اين مراکز کاملاً شرايط را براي کودکان فراهم نموده و با صبوري و روي خوش کودکان را راضي به انجام اين تست خواهند نمود. براي همين کودک به دليل ريختن استرس و ترسي که داشته راحت تر اين تست را انجام داده و بيشترين همکاري را خواهد داشت.نوار معز کودکان تهرات

علاوه بر آن همان طور که گفتيم اين تست ضرري نخواهد داشت و مي توان با خيال آسوده اين تست را براي کودکان انجام داد.

برخي از کاربردهاي پزشکي نوار مغز

1. بيماري صرع

يکي از شايع ترين دلايل انجام تست نوار مغز تشکيل بيماري صرع است. با توجه به ثبت لحظه اي فعاليت مغز توسط تست نوار مغز، به واسطه اين تکنيک مي توان شرايط عصبي خاصي را تشخيص داد. در کل موارد مشکوکي چون صرع و ساير اختلالات تشنجي به کمک توسط نوار مغز قابل ارزيابي است.

گاهي در اين تست براي تشخيص صرع، از چراغ هاي چشمک زن استفاده مي شود که در افراد مبتلا به صرع به واسطه حساسيتي که به نور داشته سبب تشنج مي شود. با نوار مغز ضمن تشخيص و طبقه بندي انواع تشنج در افراد مبتلا به تشنج مي توان تشنج را کنترل و پيش بيني نمود.

2. اختلالات خواب

از ديگر موارد استفاده از نوار مغز، تشخيص اختلالات خواب است. با الگوهاي امواج مغزي مي توان هر مرحله از خواب را تعيين نمود و عميق ترين بخش خواب با امواج دلتا مشخص خواهد شد.خدمات اختلال خواب کلينيک رها

تست نوار مغز اين امکان را به متخصصين خواهد داد تا کيفيت خواب و اختلالات مرتبط با آن را تعيين کنند.

3. ADHD

ADHD نيز مانند ديگر اختلالات روان پزشکي توسط مصاحبه باليني قابل تشخيص است. گاهي براي تشخيص نهايي اين مشکل، نياز به تست نوار مغز مي باشد. البته لازم به ذکر است که تست نوار مغز به تنهايي جهت تشخيص اين مشکل کافي نيست و بايد با آزمون هاي جامع تري همراه باشد.

کاربردهاي تحقيقاتي نوار مغز

نوار مغز در کنار تشخيص اختلالات، به لحاظ تحقيقاتي نيز بسيار ارزشمند است. چيزي به حدود يک قرن است که اين فناوري به منظور بررسي عملکرد مغز به کار گرفته مي شود و در زمينه هاي روانشناسي و علوم اعصاب کاربرد دارد. به عنوان نمونه روانشناسان شناختي، به منظور بررسي بسته هاي عصبي توابع شناختي پايه نظير زبان، احساس، توجه و يادگيري از نوار مغز استفاده مي کنند.

گاهي نيز روانشناسان اجتماعي به واسطه نوار مغز رفتار گروهي و شناخت اجتماعي را به صورت قوي تري مورد تحليل قرار مي دهند.

اين روزها محققان ضمن تشخيص اختلالات با نوار مغز، در پي آن هستند تا بتوانند از اين طريق راهي براي بازيابي توان عملکردي افراد فلج و افراد داراي بيماري هاي تحليل برنده ي عصبي پيدا کنند. علاوه بر آن به منظور تقويت توانايي هاي موجود افراد نيز اين تست در حال بررسي است. از اين رو انتظار مي رود که در آينده اي نه چندان دور اين روش در سطح وسيع تري براي تشخيص بيماري ها و اختلالات مختلف به کار برده شود.

حرف آخر

تست نوار مغز به ما کمک مي کند تا به وجود يا عدم وجود بسياري از اختلالات مربوط به فعاليت مغز پي ببريم. در واقع اين تست مي تواند بسياري از حقايق مربوط به مشکلات مغزي را براي ما روشن کند.براي انجام اين تست بايد به مراکز حرفه اي مغز و اعصاب مراجعه کنيد. در اين مراکز علاوه بر نوار مغزي، خدمات ديگري مانند تست tcd نيز ارائه ميشود.

منبع: https://rahabrainclinic.com/نوار-مغز-چه-چيزي-را-نشان-مي-دهد-؟/